2023 წლის ნოემბრიდან იემენის პრო-ირანული დაჯგუფება Ansar Allah, რეგულარულ თავდასხმებს ახორციელებს სავაჭრო გემებზე წითელ ზღვაში, როგორც შურისძიება ისრაელის წინააღმდეგ. ამის საპასუხოდ, ჯერ კიდევ დეკემბერში, შეერთებულმა შტატებმა გამოაცხადა  ნაოსნობის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად ოპერაცია დააანონსა, წითელ ზღვაში შეიქმნა 20 ქვეყნის საზღვაო ჯგუფი, რომელმაც თავისი ხომალდები ზღვის სამხრეთ ნაწილში გაგზავნა. ოპერაციის დროს განხორციელდა მრავალჯერადი დარტყმა ჰუსიტების უამრავ სამხედრო ობიექტზე, მათ შორის რადარებზე, საჰაერო თავდაცვის სისტემებზე, იარაღის საცავებზე და რაკეტების გამშვებებზე. თუმცა ამ ოპერაციამ დაძაბულობის შემცირება ვერ შეძლო. 

წითელი ზღვა, რომელიც ხმელთაშუა ზღვას ინდოეთის ოკეანესთან აკავშირებს, გლობალური ეკონომიკისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. მასზე მოდის გლობალური საზღვაო ვაჭრობის თითქმის 15%, მათ შორის მარცვლეულის 8%, ნავთობის 12% და თხევადი ბუნებრივი აირის 8%. 

მსოფლიოს უმსხვილესმა გადამზიდავმა კომპანიებმა, ჯერ კიდევ გასული წლის დეკემბერში გამოაცხადეს თავიანთი გადაწყვეტილება გემების გადამისამართების შესახებ - აფრიკის გარშემო. მათ შორისაა შვეიცარიული ხმელთაშუა ზღვის გადამზიდავი კომპანია (MSC), დანიური Maersk, გერმანული Hapag-Lloyd, ფრანგული CMA CGM და მრავალი სხვა. ბრიტანულმა British Petroleum-მa უარი თქვა წითელი ზღვის გავლით გადაზიდვაზე, შემდეგ მას შეუერთდა ნორვეგიული Equinor, ხოლო იანვარში ანგლო-ჰოლანდიურმა Shell-მა შეაჩერა მიწოდება წითელი ზღვის გავლით. იანვარში, მსოფლიოს ერთ-ერთმა უმსხვილესმა LNG ექსპორტიორმა, QatarEnergy-მა, ასევე შეწყვიტა LNG ტანკერების გაგზავნა ევროპაში წითელი ზღვის გავლით.

როგორ შეიცვალა გლობალური ლოგისტიკა 

ჩინეთსა და ევროპას შორის მარშრუტზე, 2024 წლის იანვარში ერთი კონტეინერის მიწოდების ღირებულება იყო $6,000, ხოლო 2023 წლის დეკემბერში მისი ღირებულება დაახლოებით $2,000 თითო კონტეინერზე. მზარდი გადამზიდავი კომპანიები ცვლიან მარშრუტებს, რის შედეგადაც იზრდება მიწოდების დრო. შესაბამისად იზრდება საწვავის, დაზღვევის და გემის ეკიპაჟის ანაზღაურების ხარჯები, ეს ყველაფერი კი გამოიწვევს ფასების ზრდას სხვადასხვა სახის საქონელზე. 

წითელ ზღვაში არასტაბილურობამ უკვე გამოიწვია სავაჭრო დისბალანსი. კომპანიებმა, როგორიცაა Tesla და Volvo, დროებით შეაჩერეს წარმოება გერმანიასა და ბელგიაში ნაწილების დეფიციტის გამო. ამ ვითარებას სამწუხაროდ სწრაფი დასასრული არ უჩანს. გადაზიდვის ახალი მარშრუტები გამოიწვევს საკონტეინერო ფასების ზრდას. მიუხედავად იმისა, რომ ცალკეულმა გადამზიდავებმა შეიძლება შეამცირონ ფასები, დიდი ალბათობით, ეს არ იქნება ფართოდ გავრცელებული ფენომენი და მომხმარებელს მოუწევს ახალ ფასებთან შეგუება.

ნავთობი და გაზი

2023 წლის ბოლოს სუეცის არხზე გადატანილ იქნა დაახლოებით 30 მილიონ ტონაზე მეტი თხევადი ბუნებრივი აირი და 9 მილიონი ბარელი თხევადი ნახშირწყალბადები. ეს ყველაფერი კი გვიჩვენებს თუ რა რიგ მნიშვნელოვანია მარშრუტის სწორი არჩევა ენერგო ბაზრისთვის. მაგრამ ჯერჯერობით, ჰუსიტების თავდასხმებს მნიშვნელოვანი გავლენა არ მოუხდენია ნავთობის ფასებზე და ევროპაში გაზის ფასები კვლავ იკლებს. 

მიუხედავად იმისა, რომ ბევრმა ოპერატორმა უარი განაცხადა წითელ ზღვაზე გამავალ მარშრუტებზე მუშაობაზე, ნავთობის ტვირთის გადაზიდვის ტარიფები ახლო აღმოსავლეთი-ხმელთაშუა ზღვის მარშრუტზე მხოლოდ 1,4-ჯერ გაიზარდა. ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების ტანკერების სატვირთო ტარიფებმა აჩვენა ნაკლები ზრდა, რაც გამოწვეულია მსოფლიო ბაზარზე მღელვარების ნაკლებობით: იანვარში ნავთობის მოხმარების მოცულობა, სავარაუდოდ, ოდნავ ნაკლები იქნება, ვიდრე 2023 წლის დეკემბერში. 

მარცვლეული 

მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის (WTO) მონაცემებით, წითელ ზღვაში სატვირთო გემებზე თავდასხმებმა ასევე გამოიწვია სუეცის არხის გავლით მარცვლეულის მოცულობის შემცირება. სუეცის არხის გავლით მარცვლეულის მთლიანი გადაზიდვა დაეცა 7,2 მილიონი ტონიდან გასული წლის ნოემბერში 5,9 მილიონ ტონამდე დეკემბერში, ძირითადად, შეერთებული შტატებიდან სოიოს მარცვლების შემცირების გამო. 

დასკვნა 

ჰუსიტი მეამბოხეების თავდასხმები მნიშვნელოვან პრობლემებს უქმნის გლობალურ გადაზიდვებს, რაც იწვევს ხარჯების ზრდას, ტრანზიტის დროის გახანგრძლივებას და მიწოდების ჯაჭვის შეფერხებას. სიტუაცია გავლენას ახდენს ბიზნესებზე მთელ მსოფლიოში და ამ საკითხის გადასაჭრელად მცდელობები გრძელდება.

საზღვაო გადაზიდვების ინდუსტრიის განვითარების მიზნით, Maersk-მა და Hapag-Lloyd-მა გამოაქვეყნეს ინფორმაცია Gemini Cooperation შექმნის შესახებ, რომელიც ფუნქციონირებას 2025 წლის თებერვალში დაიწყებს. ეს სტრატეგიული პარტნიორობა მიზნად ისახავს გადაზიდვის საიმედოობის გაზრდას, სერვისების ოპტიმიზაციასა და გამგზავნისთვის პროცესების გამარტივებას. 

Gemini Cooperation-ის შეთანხმება ასახავს თანამშრომლობას Maersk-ს და Hapag-Lloyd-ს შორის, ხომალდების საერთო აუზით, რომელიც მოიცავს დაახლოებით 290 გემს, რომელთა საერთო სიმძლავრეა 3.4 მილიონი TEU (გადაზიდვების მაქსიმალური მოცულობა ერთეული კონტეინერის მიხედვით). ვრცელი ქსელი მოიცავს შვიდ ძირითად სავაჭრო ხაზს, მათ შორის ისეთი საკვანძო მარშრუტებს, როგორიცაა აზია - აშშ დასავლეთ სანაპირო, აზია - აშშ აღმოსავლეთ სანაპირო და ტრანსატლანტიკური მარშრუტები. პარტნიორობა აპირებს შემოიღოს 58 ახალი სერვისი და დაახლოებით პორტიდან-პორტამდე  6000 კომბინაცია.

Maersk-ისა და Hapag-Lloyd Gemini-ის თანამშრომლობა მზად არის 2025 წელს საზღვაო ინდუსტრიის დინამიკის ხელახლა განსაზღვრა განახორციელოს, ახალი  მიდგომები შესთავაზოს კომპანიებს, გაზარდოს სანდოობა გადაზიდვის დროისა და სატრანზიტო ტარიფების მიმართ.